Op de basisschool wordt het model van de 21e-eeuwsevaardigheden tegenwoordig veel gebruikt. Het doel van dit model is om een totaalbeeld te krijgen van de vaardigheden die belangrijk zijn om kinderen zo goed mogelijk voor te bereiden op morgen, gegeven dat slimme technologie en digitalisering de maatschappij in rap tempo verandert. Dus wat zijn de21e-eeuwse vaardigheden, hoe trainen kinderen dit door middel van filosofie en hoe kun je deze vaardigheden als leerkracht of directeur een structurele plekgeven binnen de basisschool? We leggen het je graag uit in onze blog.
SLO heeft in samenwerking met Kennisnet het model van21-eeuwse vaardigheden ontwikkeld om een breed kader te schetsen van generieke vaardigheden die vakoverstijgend zijn. Volgens dit model is er een aantal vaardigheden nodig om als een gelukkig en sterk individu deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Dit zijn de 21e-eeuwse vaardigheden, ook wel 21st century skills genoemd. Bij Kleine Grote Denkers vinden we een aantal van deze vaardigheden bijzonder belangrijk. Waarom? Omdat ze onlosmakelijk verbonden zijn met filosoferen:
- Kritisch denken
- Creatief denken
- Probleemoplossend vermogen
- Sociale en culturele vaardigheden
- Samenwerken
-Communiceren
Leren weten is anders dan leren denken. Als de focus ligt op leren weten – het leren zoals ze dat vroeger deden – dan is het niets meer of minder dan de geleerde kennis reproduceren op een toets. Dat vermogen werd lange tijd gestimuleerd door het belonen met cijfers. Een hoog cijfer was goeden een laag cijfer was slecht.
Dit is maar een beperkte manier van het gebruiken van je hersenen. In de 21e eeuw is het hebben van kennis een stuk minder belangrijk, omdat we er op ieder moment van de dag bij kunnen. Je hoeft tegenwoordig niet meer te weten hoe je naar Groningen rijdt of hoe je een perfecte appeltaart bakt. Je tikt je vraag gewoon in op je telefoon en het antwoord staat binnen 2 seconden voor je klaar.
Waar wij als mensen beter in zijn dan robots is het kritisch, creatief en probleemoplossend denken. Door de technologie worden deze vaardigheden steeds belangrijker. En filosoferen speelt hierbij een cruciale rol.
Wellicht is het goed om het woord ‘filosofie’ eens te ontleden. Filo betekent liefde en Sophia is wijsheid. Liefde voor wijsheid dus. We filosoferen door met elkaar in gesprek te gaan over vragen met meerdere antwoordmogelijkheden. Wat is bijvoorbeeld liefde? En wat is technologie? Als je iets zeker weet, is het dan ook waar? Of wat betekent vrijheid van denken?
Door te filosoferen ga je een gesprek aan met kinderen over verschillende denkvragen. Hoe je dat doet? Door eerst aan kinderen te vragen naar de ervaringen rondom het onderwerp. Daarna ga je doorvragen. ‘Oké, je hebt dit antwoord gegeven; maar waarom heb je juist dit antwoord gegeven? En klopt dit antwoord ook in deze situatie? Of kun je het ook anders zien?’ Je nodigt kinderen uit om alles in twijfel te trekken. En dát is kritisch denken.
Ook stel je zoveel mogelijk open vragen aan kinderen waar oneindig veel antwoorden op zijn. En juist omdat er meerdere mogelijkhedenzijn, spreek je het creatief denken van kinderen aan.
De competentie sociale en culturele vaardigheden gaat over het inlevingsvermogen. Tijdens de gesprekken komen kinderen erachter dat ze allemaal verschillend zijn en dat ze allemaal verschillend denken. We laten kinderen eraan wennen dat dat ook goed is; dat het juist goed is! Daar word je tolerant van. Als je elkaar niet wil begrijpen ontstaat er namelijk spanning. Filosoferen helpt je te begrijpen waarom mensen anders zijn en anders denken. Je oefent het inleven in andermans standpunten. Hiermee krijgt burgerschap gelijk een concrete plek in je onderwijsaanbod op school.
Allemaal leuk en aardig, dat filosoferen met kinderen. Maar hoe vertaal je dat als directeur of leerkracht naar de praktijk? Bij Kleine Grote Denkers hebben we concrete spellen ontwikkeld om op een integrale manier aan de slag te gaan met die 21e-eeuwse vaardigheden. Deze spellen dagenkinderen uit om na te denken over filosofische vraagstukken. De spellen zijn zó ingericht dat er een discussie tussen kinderen ontstaat, maar dat er tóch een keuze moet worden gemaakt. Daar komt het samenwerken en communiceren terug. Je moet kunnen omgaan met het feit dat mensen het niet altijd eens zijn met jou. Het leren oneens zijn is misschien wel nét zo belangrijk.
Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Belangrijker vinden we dat onze aanpak wordt ervaren. Dus ben je geïnteresseerd in filosoferen, heb je vragen of wil je een gesprek met ons aanknopen? Stuur ons gerust een bericht. We komen met alle liefde langs op jullie school.
