Wat is burgerschap?
Burgerschap gaat over hoe we samen spelen en samen delen. We willen in een samenleving leven waarin iedereen gelijk is, maar toch zichzelf mag zijn. Hoe ga je dan met verschillen om? We zien graag dat mensen actief en constructief participeren in de maatschappij (en omgaan met verschillen), vanuit eigen normen en waarden, met ruimte voor de normen en waarden van anderen.
Samen leven leer je vooral door samen te leven. De basisschool is een leerzame ‘oefenplek’ om te ontdekken wat het betekent om gelijk te zijn en toch anders. Veel gaat hierbij vanzelf, bijvoorbeeld omdat je ziet hoe jouw gedrag effect heeft op anderen en wat jij zelf wel of niet fijn vindt in de context van samen spelen. Ondanks dat veel vanzelf gaat, kunnen we kinderen hier natuurlijk bij helpen. We hebben zelfs de opdracht om dit te doen, de opdracht om kinderen zo goed mogelijk voor te bereiden op morgen.
De vraag is echter hoe je kinderen in aanraking laat komen met (algemeen aanvaarde) normen en waarden van de (huidige) maatschappij, en ze tegelijkertijd uit te nodigen om deze te betwijfelen. Want wanneer normen en waarden slechts als kennis overgenomen worden, niet doordrongen van eigen voorbeelden en begrip van waarom deze normen en waarden belangrijk zijn, zullen deze nooit leiden tot ‘actief en constructief burgerschap vanuit eigen identiteit’, maar tot meewaaigedrag en weerstand. En terecht.
Hoe ontwikkel je burgerschap door te filosoferen met kinderen?
Filosoferen met kinderen is bij uitstek een manier om op een integrale manier te oefenen met burgerschap, zonder dat je doorhebt dat je met burgerschap bezig bent. Tijdens het filosoferen komen allerlei begrippen uit het domein burgerschap vanzelf naar boven. In het lesmateriaal van Kleine Grote Denkers komen onderwerpen als respect, vrijheid, gelijkheid, goed & slecht etc. aan bod. Ook leer je participeren, invloed uitoefenen op je omgeving, door woorden te vinden voor wat je denkt, je mening goed te onderbouwen, om te luisteren naar anderen en hoe je het oneens kan zijn met elkaar zonder ruzie te maken.
Daarbij ben je continu aan het oefenen met meerdere antwoorden geven op één vraagstuk. Je raakt gewend aan het kijken vanuit verschillende perspectieven. Dit vergroot je inlevingsvermogen en tolerantie voor andersdenkenden. Omdat je je eigen mening in perspectief kan plaatsen en kan begrijpen waarom de ander anders denkt (en ook leert waarderen), los je de spanning op tussen mensen en creëren we precies die ruimte voor elkaar waarin we met onze eigen normen en waarden constructief in gesprek kunnen gaan met mensen die andere normen en waarden hebben.
Ook ontdek je hoe je zelf denkt, wat je belangrijk vindt en vooral waarom je dit belangrijk vindt. Je ontdekt wat hier allemaal invloed op heeft en kan daardoor beter begrijpen waarom je bepaalde overtuigingen hebt en anderen andere. Je krijgt begrip en waardering voor hoe het komt dat we allemaal anders zijn en toch ook gelijk. En vanuit dat begrip en die waardering is samen spelen (leven) mogelijk en leuk en is goed burgerschap een automatisch gevolg.
Kleine Grote Denkers helpt scholen om hun visie op burgerschap helder en uitvoerbaar te maken. Wil je hier meer over weten?
